Temelde baharat ve etin-sebze, bakliyat ile yoğrulmasıyla hazırlanan köfte, mutfağımızda çok özel bir yere sahiptir. Anadolu ve Trakya mutfakları için bir köfte cenneti denilebilir. Hem çeşitliliği hem de özgün lezzetlerinden dolayı.

Köfte, Farsça bir kelime. İranlılar, küçük bir portakal büyüklüğünde, içi yumurtalı ve sebzeli olan bir yemeğe ‘kufte’ derlermiş. Bu kelime zamanla günümüzdeki halini alıp eşitlenmiş.

Her köfte aslında yapıldığı bölgenin coğrafyasını, toplumsal yapısını ve tarihsel geçmişini çok net yansıtan özellikler taşır. Örneğin, Ağrı’nın abdigor köftesi hikayesi olan bir köfte. Neredeyse her biri 300 gr ağırlığında olan, yağsız, pilav veya lavaşla servis edilen lezzetli bir köfte.

Gelin Türkiye’nin sevilen ve en çok bilinen, afiyetle yenilen köftelerini kısaca tanıyalım.

En çok bilinen ilk iki köfte, Tekirdağ ve İnegöl. Her ustanın elbette küçük sırları olmasına rağmen İnegöl köfte çok az baharatlıdır. Et olarak da belirli oranlarda dana ve koyun eti kullanılır. Piyazla da servis edilir. Tekirdağ köftesinde ise dana etinin kaburga kısmı kullanılıyor. Hafif acımsı kırmızı biber salçasıyla birlikte servis edilir.

Evlerde de sıkça pişirilen İzmir köfte ise bir tencere yemeğidir aslında. Köfte harcındaki kekik, karabiber ve kimyondur asıl lezzetini veren. Domates sosu içinde sivri biber ve patatesle birlikte hazırlanır.

Izgarada pişirilen bir diğer ünlü köfte ise Tire. Izgara şişlerine geçirilerek pişirildiği için ortası deliktir. Yanında domates sosla birlikte servis edilir.

Manisa Salihli’nin ünlü odun köftesi meşe odunu ateşiyle yanan ızgarada pişirildiği için hafif is kokusuna sahiptir. Köfte harcında baharat yoktur ancak un kullanılır. Buna karşın bol baharatlı Akçaabat köftesi buram buram sarımsak aromalıdır. Yanında ızgara biber ve piyazla servis edilir.

Adını satır ile kıyılan etin harcının şekillendirmesiyle alan satır köfte, Trakya’ya özgüdür. Yine aynı bölgenin sütlü pirinç köftesi ile Rumeli köftesi evlerde sıkça yapılan özel lezzetlerdir.

Üzeri patates püreli ve domates soslu olan Hasan Paşa köftesi, kıyılmış bademle tatlandırılan bademli köfte ile balık etinin baharatla tatlandırmasıyla hazırlanan balık köftesi Marmara Bölgesi’nin sevilen köfte çeşitleridir; ağırlıklı olarak evlerde pişirilir.

Karadeniz’in hamsi köftesi bir efsanedir. Karadenizlilerin de favorisi.

Bulgur ve etin aynı harç içinde kullanılarak doyurucu ve lezzetli köftelerin hazırlandığı İç Anadolu’da bulgurlu top köfte, çullama köfte, topalak ve aya köftesi en çok bilinenler arasında yer alıyor.

Köfte harcına bulgur ekleme veya tamamen bulgurdan köfte hazırlama geleneği sadece İç

Anadolu ile sınırlı değil. Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu da bu konuda öncü yerler. Hem çeşitlilik hem de yaratıcılık açısından diğer bölgelere nazaran eşsiz lezzette köfteleri mutfak kültürümüze armağan etmişlerdir.

Doğu Anadolu şehirlerinde yapılan kavurmalı sıcak köfte, kel köfte, Bitlis yuvarlama, analı kızlı, ekşili köfte, ayva köftesi, fellah köfte, Harput köftesi, Acem köftesi, ayranlı köfte hem özgünlükleri hem de mutfaklardaki tarihsel geçmişleri ile biliniyor.

İçli köfte, akıtmalı ufak köfte, molhatalı köfte, yağlı yumurtalı köfte, çiğ köfte, yapma, kübbilmüşviyye, fırın yapması, kittel, lıklıkı köfteleri ile Güneydoğu Anadolu, Türkiye’nin köfte haritasında özel bir yere sahip.

Ege ve Akdeniz’in sevilen köfteleri arasında dalyan köfte, dil peynirli fırın köfte, Datça badem köftesi, Adana içli köfte, mercimekli, pastırmalı, pirinçli oruk, topalak, bulgurlu çiğ köfte, Maraş köftesi yer alıyor.